نشست بین‌المللی سوریه در لوزان سوئیس در شرایطی با حضور محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، برگزار می‌شود که تنش میان ایالات متحده و روسیه در روزهای گذشته گسترش یافته است. پیش از این ایران از تصمیماتی که آمریکا و روسیه درباره برقراری آتش‌بس و حل سیاسی مسئله سوریه گرفته‌اند حمایت کرده است. مسئله سوریه از نظر ابعاد، پیچیدگی و تعدد طرف‌های بیرونی ذی‌نفع یا ذی‌مدخل در آن، موردی منحصربه‌فرد است. گروه‌هایی که مخالف دولت اسد بوده‌اند، اما از سوی ایالات متحده و برخی کشور‌ها، «میانه‌رو» نامیده می‌شوند، مورد حمایت مالی و تسلیحاتی عربستان، قطر، ترکیه و حتی ایالات متحده قرار دارند و تقویت آنان به‌عنوان یک هدف راهبردی به طور علنی اعلام می‌شود. از آن‌سو ایران و روسیه خواهان توجه به نقش دولت اسد و رفتارهای تروریستی برخی گروه‌های فعال در سوریه هستند و آن را تهدیدی منطقه‌ای و جهانی می‌دانند.

ورود گسترده روسیه به خاورمیانه و مسئله سوریه فرصت مناسبی برای جبران انزوای سیاسی این کشور و مدیریت تنش با غرب بر سر مسئله اوکراین فراهم کرد تا کرملین به‌عنوان محور تعاملات در این مسئله مهم -که به‌دلیل مباحث سیاسی و موضوع پناه‌جویان و تروریسم داعش به یک مسئله جهانی بااهمیت تبدیل شده است- بسیار زیرکانه به تقویت خود بپردازد، اما با وجود نظرات موافق و مخالف سایر کشورها، درحال‌حاضر این آمریکا و روسیه هستند که به‌عنوان محور حل مسئله سوریه شناخته شده‌اند و تاکنون مخالفت جدی نیز با تفاهمات این دو ابرقدرت ابراز نشده است؛ اگر هم اشاره و انتقادی مطرح شده، بیشتر جنبه حاشیه‌ای داشته و به «متن» مسئله، کمتر خدشه وارد شده است. نماینده دبیرکل سازمان ملل که مسئولیت مذاکرات را برعهده داشته، در مقاطع گذشته نیز بر اهمیت حضور ایران در کنار سایر طرف‌های درگیر در مناقشه سوریه تأکید داشته و استقبال ایالات متحده از این اتفاق با وجود مخالفت ترکیه و عربستان، تا اینجای کار باعث به‌نتیجه‌نرسیدن اقدامات آنان شده است.

حلب به‌عنوان شهری که دراختیارگرفتن آن ازسوی هر یک از دو طرف درگیر، به معنای گامی استراتژیک و تضمین‌کننده اقتدار در مذاکرات بعدی به‌شمار می‌رود، فعلا باعث متوقف‌شدن تفاهمات شده است. به‌همین‌دلیل به باور نگارنده، هدف اصلی نشست لوزان، بازگرداندن فضای همکاری آمریکا و روسیه به قبل از تنش‌ها بر سر حلب است. از سوی دیگر روسیه، سوریه و جمهوری اسلامی ایران تأکید دارند اگر بنا بر پایداری آتش‌بس در سوریه است، طرف‌های دیگر باید از مسلح‌کردن مخالفان اسد خودداری کنند چون اگر آنان به این نتیجه برسند که امکان پیروزی نسبی در عملیات میدانی وجود دارد، خواهان ادامه درگیری‌ها خواهند شد و این به معنای طولانی‌ترشدن مناقشه، پیچیدگی بیشتر و خسارات دوچندان از نظر کشته‌ها، ویرانی روستاها و شهرها و… در سوریه است. این احتمال وجود دارد که کشورهای حاضر در لوزان، درباره جدی‌ترشدن کمک‌های غذایی و بهداشتی به حلب به توافق برسند اما پایان بمباران این شهر ازسوی سوریه و روسیه، امری بعید به نظر می‌رسد.

ایران نیز،‌ حمایت سیاسی همه‌جانبه و کمک‌های مستشاری به دولت اسد را در دستور کار داشته و هزینه‌هایی در این مسئله پرداخته است، اما مذاکرات فعلا بر محور آمریکا و روسیه در جریان است و این به مسئله‌ای گریزناپذیر تبدیل شده است. این دیدگاه وجود دارد که ممکن است روسیه براساس منافع و روش‌های خاص خود، حتی از عبور از بشار اسد نیز ابایی نداشته باشد، اما با توجه به اینکه ساختار نظام‌هایی شبیه سوریه به‌شدت قائم به شخص است، ماندن اسد در مرحله انتقالی امری ناگزیر برای حفظ ساختار حزب بعث و حاکمیت سوریه به‌شمار می‌رود و روسیه و اروپا به‌ناچار آن را پذیرفته‌اند.

درعین‌حال استراتژی ترکیه، عربستان و قطر در سوریه به فرجام نرسید و نوعی استیصال در عملکرد آنان دیده می‌شود. مشارکت‌دادن این سه کشور بیشتر برای نوعی دلجویی و ایجاد پرستیژ ظاهری منطقه‌ای است. درعین‌حال حضور مصر و عراق به‌عنوان کشورهایی که مواضع نزدیک‌تری به ایران و روسیه دارند، امتیازی مثبت برای این جناح به شمار می‌رود. به‌هرحال بازگرداندن ایالات متحده و روسیه به تعاملات پیشین، نقطه محوری نشست لوزان به‌شمار می‌رود.