میبد با دارا بودن هفتصد هکتار بافت تاریخی، یکی از شهرهای ارزشمند تاریخی و میراثی است. تک بناهای تاریخی، میبد را به عنوان یک شهر تاریخی در کشور معرفی کرده است و اخیراً هم با جهانی شدن هنرصنعت زیلو، میبد لقب شهرجهانی زیلو را از آن خود کرده تا عرصه های تاریخی و گردشگری این شهرستان همچنان بر بام آن بدرخشد و علاقه‌مندان و گردشگران بسیاری را برای بازدید به دل کویر ایران بکشاند.
شاید بتوان از دلایل پایداری بافت تاریخی، زندگی برخی از مردم در آن عنوان کرد. گرچه امروزه شهرک سازی های متعدد باعث شده بافت تاریخی خالی از سکنه شوند و یا اتباع بیگانه در آن سکنی گزینند و هراز چندگاهی نیز این بافت دردسرهای متعددی را برای برخی از شهروندان به وجود می آورد. جلوگیری از بازسازی و تخریب بافت توسط شهروندان و نبودن برنامه خاصی برای نگهداری حجم عظیم این بافت، خرابه هایی را در گوشه و کنار شهر به وجود آورده است. ملک هایی که زمین آن بسیار ارزشمند است ولی با عدم زندگی مردم در آن روز به روز فرسوده تر می شوند. ستاد بازآفرینی نیز که مدتی است در شهر راه اندازی شده، دست به بازسازی بخش کوچکی از این بافت زده است که این مسائل نیز هر از چندگاهی دچار حاشیه هایی می شود. درباره مسائل پیش آمده درباره ساخت و بازسازی دروازه های راسته بازار واقع در بلوار قاضی میرحسین با علیرضا نقوی شهردار میبد گفتگویی انجام داده ایم که در ذیل می خوانید:
علیرضا نقوی شهردار میبد ضمن ابراز نگرانی از وضعیت کنونی بافت تاریخی میبد اظهار کرد: کهن شهر باستانی میبد و میراث تاریخی ارزشمند آن این روزها حال و روز خوشی ندارد ومتاسفانه مدام قربانی تصمیم گیری‌ها و اقداماتی می‌شود که حب و بغض‌های شخصی جای نظرات کارشناسی و تخصصی را گرفته است.
وی همچنین با اشاره به برخوردهای بعضاً جانبدارانه برخی از نهادهای مسئول در این زمینه، افزود: این شهر، روزگاری محل حضور کارشناسان خبره محلی و ملی بوده و علی‌رغم آنکه پایگاه پژوهشی میبد از اولین مجموعه‌های پژوهش محور ثبت شده در کشور می‌باشد اما روندی بر خلاف عرف در پیش گرفته است.
نقوی همچنین عدم توجه به بافت‌های تاریخی در محلات را آسیب پذیر و مخاطره آمیز برای بافت تاریخی و میراث فرهنگی خواند و عنوان کرد: بافت‌های ارزشمند تاریخی محلات میبد طی این سال‌ها صدمات جدّی دیده‌اند و با توجه به دارا بودن ۷۰۰ هکتار بافت تاریخی که در سطح شهر به صورت پراکنده قرارگرفته، به طور محدود و انحصاری، به بافت تاریخی محور حدفاصل نارین قلعه تا کاروانسرای شاه عباسی محدود شده است. گویا در میبد به جز این محور، سایر بافت‌ها فاقد ارزش‌ تاریخی و فرهنگی می‌باشند. این در حالیست که کلیت باغ شهر میبد یک شاکله از سیر تحول و شکل گیری این منطقه باستانی و تاریخی ارزشمند است.
وی در ادامه تصریح کرد: متاسفانه این قبیل از بی‌مهری‌ها باعث دلسردی مجموعه‌‌های مرتبط مانند شهرداری شده که در این خصوص خود را موظف به حفظ و باز زنده‌داری این مجموعه ارزشمند می‌داند.طی این چندماه هر گاه اقدامی در جهت زیباسازی و بهسازی (این مجموعه ها) صورت گرفته با برخوردهایی خارج از قاعده و ناشایست مواجه شده‌ایم.
نقوی ضمن اعلام نارضایتی از انتشار اخبار کذب (در این خصوص) بیان کرد: متاسفانه ارسال اطلاعات غلط به امور پایگاه‌های میراث فرهنگی کشور و اداره کل میراث فرهنگی استان یزد در این مدت یک اقدام نادرست و در راستای نشان دادن چهره‌ای ناموجه از میراث میبد در سطح استان و کشور شده است.
وی به فضاسازی‌های نادرست درخصوص احیاء دروازه تاریخی راسته بازار میبد اشاره و عنوان کرد: در جدیدترین موج از این فضاسازی‌های نادرست و گزارش‌های خلاف واقع، موضوع احیاء دروازه تاریخی بازار میبد در مقابل میدان مهدیه و در ابتدای بازار و گذر تاریخی آل مظفر است. این اثر تاریخی به واسطه احداث مهدیه و تحولات معماری نیم قرن اخیر تقریباً تخریب شده و تنها بازمانده از این دروازه تاریخی بخشی از یک برج آن است که آن هم بصورت کاملا گسسته شده و بریده شده باقی مانده است.
شهردار میبد ادامه داد: سال گذشته در جلسه‌‌ای مشترک با مهندس فاطمی مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد، اعضای شورای اسلامی شهر میبد و هیات امنای محل تفاهم‌نامه‌ای با موضوع احیا دورازه‌ها در راستای بازآفرینی راسته بازار امضا شد و در این خصوص با مشاور ذی‌صلاح در مورد طراحی‌های پروژه هماهنگی شد و برای اولین بار جهت اجرای عملیات باز زنده‌سازی، طرحی تدوین و آماده گردید. پس از آن شهرداری با انعقاد قرارداد با پیمانکار واجد شرایط در راستای اجرای تفاهم‌نامه تنظیمی وارد فاز اجرایی گردید. احیاء این دروازه به عنوان یک نماد مهم و ارزشمند در راستای احیاء بازار تاریخی منتهی به مسجد جامع عتیق میبد است.
وی تاکید کرد: در ابتدای امر مباحث پژوهشی و مطالعاتی اولیه شامل بازبینی عکس‌های هوایی سال ۱۳۳۵، تحقیقات میدانی و مصاحبه با بزرگان محلی این اثر در دستور کار قرار گرفت.
وی ضمن ابراز نارضایتی از مداخلات متعدد در فاز اجرایی عنوان نمود: متاسفانه با ورود به فاز اجرائی، دخالت‌هایی که نشان از عدم کمک به تسهیل و روان‌سازی پروژه باشد، آغاز شد که روند کار را به شدت با مشکل مواجه کرد. ولی با رفع مداخله و جانمایی دقیق از محدوده دروازه، کار اجرائی را آغاز نمودیم. به صورت طبیعی و منطقی ابتدا در محدوده برج باقی مانده متصل به مهدیه کار را آغاز کردیم. بواسطه اینکه ارتفاع برج‌ها باید نزدیک به ۱۰ متر باشد و مضاف بر آن این برج‌ها باید بارکش و بدنه آنها متحمل پاکار برای اجرای تویزه فضای میانجی دو برج باشد، بحث مقاوم سازی و استحکام بخشی آن از اهمیت ویژه ای برخوردار بود. از این رو ابتدا در محدوده برج باقی مانده ترانشه‌ای با ابعاد تقریبی ۵۰ سانتیمتر در ۲ متر با عمق تقریبی ۸۰ سانتیمتر به انجام رسید.
شهردار میبد هدف از انجام این ترانشه را پیدا کردن بقایایی از فونداسیون و پایه احتمالی برج عنوان و افزود: نتیجه حفر این ترانشه شناسایی دو لایه اسفالت و نهایتاً بافت زمین شناسی طبیعی منطقه بود. ذکر این نکته لازم است که این محدوده بخشی از تراس و پایانه رسی بارجین – بیده میبد است که کلیه اصول شهرسازی و شکل گیری باغ شهر میبد بر مبنای آن تعریف شده است.
در ادامه شهردار میبد تصریح کرد: در مرحله بعد چند سونداژ محدود و برداشتن لایه های سطحی بافت رسی طبیعی زمین منطقه که برج خشتی بر روی آن احداث شده بود در دستور کار قرار گرفت. ارتفاع این بستر رسی طبیعی تقریباً دو و نیم متر است که استحکام آن برای وارد آوردن بار حمال بازسازی برج و اجرای پاکار قوس برای ما از اهمیت ویژه ای برخودار بود. با برداشتن لایه‌های سطحی بدنه این توده رسی، متوجه شدیم بخش‌های وسیعی از پادامنه و بستر این توده، پوک و متخلخل است و به هیچ روی امکان اجرای برج با ارتفاع دست کم ۱۰ متری بر روی آن وجود ندارد. از سوی دیگر این دورازه یک نقش مهم در تردد ساکنان محلی بر عهده دارد و تنها یک بنای نمادین صرف نیست.
نقوی افزود: ضمن دعوت از کارشناسان محلی در حوزه‌های باستان شناسی، معماری و مرمت و همچنین بازدید مسئول اداره میراث فرهنگی شهرستان در محل به یک مشاوره برای امکان سنجی تقویت این بخش از پایه برج دست زدیم. اجماع بر این حاصل شد که این توده طبیعی باید تقویت شود و راهکار مورد اجماع جوار یک دیوار تقویتی به پهنای سه خشت در پای بست آن و تا راس این توده خشتی بود که بتوان با این استحکام بخشی، پاکار مناسبی برای اجرای قوس و تویزه میانجی بین دو برج را اجرا نمود.
نقوی در پایان با اعلام این نکته که شهرداری میبد عضو هیات امنا و شورای پایگاه پژوهشی میراث فرهنگی میبد است اما با این وجود از اسفند ۱۳۹۷ تاکنون از این مجموعه برای شرکت در جلسه دعوت نشده است اعلام کرد: حسب دستورالعمل و بخشنامه‌ی ۳۰۴۹۸ مورخ ۲۶ خرداد ۱۳۹۹ معاون اول ریاست جمهوری مبنی بر این‌که رفع اختلاف بین دستگاه‌های اجرایی باید از طریق داخلی حل و فصل و در صورت باقی ماندن اختلاف با مراجع دولت در استان هماهنگی صورت گیرد‌؛ اما متاسفانه می‌بینیم علی‌رغم همکاری به درخواست‌های این پایگاه در کمک به برخی مسایل نارین قلعه و امثالهم بدون اطلاع و هماهنگی در جهت رفع مسایل با کشاندن پرونده‌های خودساخته به محاکم قضایی باعث بروز مشکلات جدید و عدیده ای می‌شوند.
و در آخر: ما وظیفه‌ی خودمان را حفظ و حراست از بافت تاریخی که حفظ هویت و تاریخ ملی و محلی ما نیز می‌باشد، می‌دانیم. اما اگر این روند ادامه دار باشد ناچار به تعطیلی پروژه‌ها و کارگاه‌های بازآفرینی هستیم.